Rak żołądka: Kompleksowy przewodnik po objawach, diagnostyce i leczeniu

Rak żołądka, choć może być postrzegany jako choroba rzadka w krajach zachodnich, nadal stanowi istotny problem zdrowotny na świecie, a jego wczesne wykrycie jest kluczowe dla powodzenia terapii. Zrozumienie czynników ryzyka, symptomów i dostępnych metod leczenia jest niezbędne dla każdego, kto chce zadbać o swoje zdrowie.

Czym jest rak żołądka i jakie są jego rodzaje?

Rak żołądka to nowotwór złośliwy rozwijający się w komórkach wyściełających wnętrze żołądka. Najczęściej występuje jako gruczolakorak, który wywodzi się z komórek gruczołowych błony śluzowej. Inne, rzadsze typy raka żołądka obejmują chłoniaki, guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST) oraz raki neuroendokrynne. Lokalizacja guza w żołądku również ma znaczenie – wyróżniamy raki wpustu (w górnej części żołądka, blisko przełyku), raki trzonu i dna oraz raki odźwiernika (w dolnej części żołądka, przed dwunastnicą).

Czynniki ryzyka rozwoju raka żołądka

Istnieje szereg czynników, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na raka żołądka. Należą do nich:

• Infekcja Helicobacter pylori: Jest to jeden z najsilniejszych czynników ryzyka. Bakteria ta może prowadzić do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka, a w konsekwencji do zmian przednowotworowych, takich jak metaplazja jelitowa czy dysplazja.
• Dieta: Spożywanie dużej ilości solonych, wędzonych i konserwowanych produktów, a także ograniczone spożycie świeżych owoców i warzyw, jest związane ze zwiększonym ryzykiem. Z drugiej strony, dieta bogata w witaminę C i antyoksydanty może działać ochronnie.
• Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu: Oba te czynniki znacząco zwiększają ryzyko rozwoju wielu nowotworów, w tym raka żołądka.
• Wiek i płeć: Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, a rak żołądka częściej dotyka mężczyzn niż kobiety.
• Historia rodzinna: Osoby, u których w rodzinie występował rak żołądka, mają zwiększone predyspozycje. Szczególnie niebezpieczna jest dziedziczna postać raka żołądka związana z mutacjami w genach CDH1.
• Choroby żołądka: Przewlekłe zapalenie zanikowe żołądka, niedokrwistość złośliwa i polipy żołądka mogą być stanami przedrakowymi.

Wczesne objawy raka żołądka – na co zwrócić uwagę?

Wczesne stadia raka żołądka często przebiegają bezobjawowo lub manifestują się niespecyficznymi symptomami, które łatwo zignorować. Dlatego tak ważne jest, aby zwracać uwagę na wszelkie długotrwałe zmiany w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Do najczęściej zgłaszanych wczesnych objawów należą:

• Niestrawność i zgaga: Uporczywe uczucie pieczenia za mostkiem, które nie ustępuje po lekach zobojętniających.
• Ból w nadbrzuszu: Często opisywany jako tępy, piekący lub przeszywający, nasilający się po jedzeniu.
• Uczucie pełności w żołądku: Nawet po spożyciu niewielkiej ilości pokarmu.
• Nudności i wymioty: Mogą pojawiać się bez wyraźnej przyczyny, czasem z obecnością krwi w wymiotach.
• Utrata apetytu i niezamierzone zmniejszenie masy ciała: Objawy te często są pierwszym sygnałem alarmowym.
• Trudności w połykaniu (dysfagia): Szczególnie jeśli lokalizacja guza znajduje się w pobliżu wpustu.
• Czerniste stolce (smoliste): Spowodowane krwawieniem z guza w żołądku.

Diagnostyka raka żołądka

W przypadku podejrzenia raka żołądka, lekarz zleci szereg badań mających na celu potwierdzenie diagnozy, określenie stopnia zaawansowania choroby oraz jej typu. Kluczowe metody diagnostyczne to:

• Gastroskopia (ezofagogastroduodenoskopia): Jest to podstawowe badanie, podczas którego lekarz wprowadza cienki, giętki wziernik z kamerą do przełyku, żołądka i dwunastnicy. Pozwala to na wizualną ocenę błony śluzowej i pobranie wycinków do badania histopatologicznego, które jest kluczowe dla potwierdzenia obecności komórek nowotworowych.
• Badania obrazowe:
  • Tomografia komputerowa (TK): Umożliwia ocenę wielkości guza, jego naciekania na okoliczne tkanki oraz obecności przerzutów do węzłów chłonnych i innych narządów.
  • Rezonans magnetyczny (RM): Może być stosowany w szczególnych przypadkach, np. do oceny naciekania na ściany żołądka lub przerzutów do wątroby.
  • Pozytonowa tomografia emisyjna (PET-TK): Jest często wykorzystywana do wykrywania przerzutów, zwłaszcza w przypadku podejrzenia rozsianego raka.
• Badania krwi: Mogą pomóc w ocenie ogólnego stanu zdrowia pacjenta, funkcji narządów oraz wykryciu niedokrwistości, która może towarzyszyć chorobie.

Leczenie raka żołądka

Strategia leczenia raka żołądka jest zawsze indywidualnie dopasowywana do pacjenta i zależy od stopnia zaawansowania choroby, lokalizacji guza, obecności przerzutów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Główne metody terapeutyczne obejmują:

• Chirurgiczne usunięcie guza (resekcja): Jest to podstawowa metoda leczenia raka żołądka we wczesnych stadiach. Zabieg polega na usunięciu części lub całego żołądka wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi.
• Chemioterapia: Stosowana jest przed operacją (neoadiuwantowa) w celu zmniejszenia guza, po operacji (adiuwantowa) w celu zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych lub jako leczenie paliatywne w przypadku zaawansowanej choroby.
• Radioterapia: Rzadziej stosowana jako samodzielna metoda, częściej w połączeniu z chemioterapią, szczególnie w przypadku raka wpustu.
• Terapie celowane molekularnie i immunoterapia: Nowoczesne metody leczenia, które blokują specyficzne mechanizmy wzrostu komórek nowotworowych lub wzmacniają odpowiedź immunologiczną organizmu przeciwko nowotworowi. Są one stosowane w wybranych przypadkach, po przeprowadzeniu odpowiednich badań genetycznych guza.

Profilaktyka i znaczenie badań profilaktycznych

Chociaż nie można całkowicie wyeliminować ryzyka zachorowania na raka żołądka, istnieją sposoby na jego zmniejszenie. Kluczowe jest zdrowe odżywianie, unikanie palenia tytoniu i nadmiernego spożywania alkoholu. W krajach o wysokiej zapadalności na raka żołądka zaleca się badania przesiewowe, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka. W Polsce osoby z objawami wskazującymi na chorobę powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza.